اختلاف بین ردیف ها نه تنها در حالت گوشه ها بلکه در نام و تعداد آنها نیز هست.مثلا در سه ردیفی که اکنون به صورت نت و نوار منتشر شده تعداد گوشه ها بصورت زیر است :

۱- ردیف استاد گرانقدر ، موسی معروفی شامل ۴۵۲ گوشه (بدون احتساب مکررات)

۲- ردیف میرزا عبدالله به روایت اسماعیل قهرمانی و به نقل آقای برومند شامل ۲۳۰ گوشه

۳- ردیف عبدالله خان دوامی به روایت محمود کریمی شامل ۱۶۳ گوشه

در ردیف آوازی استاد عسگری که از اساتید خویش فرا گرفته اند و به فرمایش خود استاد قدمت بیش از ۳۰۰ سال دارد بالغ بر ۱۰۰۰ گوشه و شعبه-ضربی و آواز وجود دارد به عنوان نمونه استاد عسگری فقط در دستگاه نوا ۱۱۲ قسمت یا گوشه خوانده اند.

همانگونه که ذکر شد ردیف مجموعه ایست از گوشه های مختلف با تعداد متغیر، این گوشه ها را در هفت مجموعه بزرگ به نام دستگاه و نیز شش مجموعه کوچکتر به نام آواز تقسیم کرده اند.

به گفته استاد عسگری ، نام هفت دستگاه را استادان نسل گذشته بدینگونه آورده اند:

شور و ماهور و همایون و نوا /پس سه گاه و چهارگاه و پنجگاه{=راست پنجگاه امروزی}

اما آواز در مقایسه با دستگاه مجموعه ایست بسیار کوچک زیرا تعداد گوشه های هر آواز کمتر از نصف گوشه های دستگاه است و از نظر ابعاد(فواصل بین نتها) نیز آواز مستقل نبوده و وابسته به دستگاهند.

نام آواز ها و دستگاهی که از آن منشعب شده اند به شرح زیر است :

۱- ابوعطا

۲- بیات ترک

۳-افشاری

۴- دشتی

۵- بیات کرد

این پنج آواز منتشعب از دستگاه شورند یعنی در پرده های دستگاه شور اجرا میشوند و از نظر حالت نیز تابع دستگاه شورند.

۶- آواز بیات اصفهان: از مقامات بزرگ قدیم بوده ولی در ردیف امروزی تبدیل شده به آوازی کوچک .

نظری دانهای امروزی اصفهان را منشعب از دستگاه همایون دانستند حال آنکه مستقل است زیرا فواصل آن با فواصل همایون تفاوتهایی دارد و نیز ورود و فرود و حالات آن مستقل است.

در ردیف استاد عسگری در آواز اصفهان حدود چهل۴۰ قسمت یا گوشه خوانده شده است.

در مورد تقسیم بندی دستگاهها و مقامات قدیم که استاد عسگری از قدما آموخته اند در مباحث بعدی به تفصیل صحبت خواهد شد.

منبع : ردیف جامع آوازی دستگاه نوا (استاد حاتم عسگری-دکتر داریوش صفوت)

تا نوبتی دیگر

خدا نگهدار